Cavendish okumaya devam (24.12.21)

  1. Sayfa 91. Burada Cavendish kolun doğal pozisyonundan bahsediyor (natural position). Bu kolun sabit durduğu bir nokta değil, çünkü kol hiç sabit durmuyor, fakat kolun iki uç noktanın ortasında geçtiği nokta. Cavendish ölçümlerini yaparken, her seferinde bu doğal noktayı da hesaplıyor.
  2. Cavendish daha önce kolu bir ölçek derecesi döndürmek için gereken gücün \(1/818N^2\) olduğunu hesaplamıştı. Cavendish diyor ki: «Göstermiştik ki, öyleyse, her topa uygulanması gereken güç, kolu doğal pozisyonundan 1 ölçek derecesi döndürmek için, topun ağırlığının \(1/818N^2\)'ı gibidir.
  3. Yani ne demek istiyor?
\begin{equation} W_b : \frac{1}{818N^2} \end{equation}

Bunu mu demek istiyor?

  1. "Weight of the ball", yani topun ağırlıı dediği, \(mg\), bugün ağırlık veren şeye "yerçekimi ivmesi" demişiz ve \(g\) ile ifade etmişiz.
\begin{equation} mg \times \frac{1}{818N^2} \end{equation}

olmalı.

  1. Cavendish "her topu uygulanması gereken güç" diyor ama hesapladığı telin sertliği, yani toplara uygulanması gereken gücü telin sertliğine eşitlemiş, bize söylemeden.
  2. Genelde Cavendish hem "dünyanın ortalam yoğunluğu" diyor, hem de "dünyanın yoğunluğu" diyor, bu sayfada "ortalam yoğunluğu" demiş.
  3. «Dünyanın ortalama yoğunluğu suyun yoğunluğuna \(D\)'nin 1'e oranı gibiyse…" diyor, yani
\begin{equation} \frac{\text{dünyanın ortalama yoğunluğu}}{\text{suyun yoğunluğu}} = \frac{D}{1} \end{equation}
  1. Cavendish burada birkaç adım atlıyor ve hemen sonucu veriyor:
\begin{equation} \frac{\text{ağırlığın top üzerindeki çekimi}}{\text{topun ağırlığı}} = \frac{1}{8739000\,D} \end{equation}
  1. Burada "topun ağırlığı" ve "dünyanın topu çekimi" aynı anlama gelen ifadeler.
  2. İngilizcesi şöyle: «…the attraction of the weight on the ball is \(1/8,739,000\,D\) of the weight of the ball…» Yani,
\begin{equation} \frac{\text{Ağırlığın topu çekimi}}{\text{topun ağırlığı}} = \frac{1}{8,739,000\,D} \end{equation}

Veya,

\begin{equation} \text{Ağırlığın topu çekimi} = \text{topun ağırlığı} \frac{1}{8,739,000\,D} \end{equation}
  1. «Therefore, the attraction will be able to draw the arm out of its natural position by \(818\,N^2/8,739,000\,D\) or \(N^2/10683\,D\) divisions.»
  2. Bu \(N^2/10683\,D\) oranını şöyle buluyoruz:
\begin{equation} \frac{\text{Ağırlığın topu çekimi (A)}}{\text{Dünyanın topu çekimi (B)}} = \frac{1}{8,739,000\,D} \end{equation} \begin{equation} \frac{\text{Kolu bir ölçek derecesi döndürmek için gereken güç (C)}}{\text{Topun ağırlığı (D)}} = \frac{1}{818\,N^2} \end{equation}

Bölerek,

\begin{equation} \frac{\text{A}}{\text{B}} = \frac{\text{D}}{\text{C}} \end{equation} \begin{equation} \frac{\text{A}}{\text{B}} = \frac{1}{8739000\,D} \end{equation} \begin{equation} \frac{\text{D}}{\text{C}} = \frac{818\,N^2}{1} \end{equation} \begin{equation} \frac{\text{A}}{\text{B}} \; \frac{\text{D}}{\text{C}}= \frac{818\,N^2}{8739000\,D} = \frac{N^2}{10683\,D} \end{equation}
  1. Aslında küsüratı da var, Cavendish yazmamış,
\begin{equation} 8739000 \div 818 = 10683.37 \end{equation}
  1. Bu, kolu doğul noktasından \(N^2/10683\,D\) adet ölçek derecesi döndürecek olan güçmüş. Tam anlamış değilim.
  2. Bitmedi. Son cümlesi var:

«…and, therefore, if on moving the weights from the midway to a near position the arm is found to move B divisions, or if it moves 2B divisions on moving the weights from one near position to the other, it follows that the density of the earth, or \(D\), is \(N^2/10,683\,B\).»

Tarih: 2021-11-04 Thu 00:00

Oluşturuldu: 2022-09-23 Fri 17:25

Validate